Malatya Tanıtım
Malatya şehrinin temelleri, Hititler zamanında atılmış ve Hitit devrindeki "Melidu" kasabası zaman içerisinde değişik isimler alarak Malatya olmuştur. 1075'te Türkler tarafından fethedilen Malatya, bir süre Memluklar'ın eline geçmiş, 1392'de Yıldırım Beyazıt tarafından tekrar fethedilmiştir. Daha sonra Osmanlı egemenliğini tanıyan Dulkadiroğulları tarafından idare edilen Malatya, 1516'da doğrudan doğruya Osmanlı İmparatorluğu'na katılmıştır. Bugünkü Malatya, eski Malatya'nın bulunduğu yerden 9 km uzaktadır. Şehir, 19. yüzyılın ilk yarısında Aspuzu denilen sayfiye bölgesine taşınmıştır. Cumhuriyetle birlikte (20 Nisan 1924 Anayasası 89. maddesi) il olan Malatya, yabancı işgaline uğramayan nadir kentlerinden biridir.

Tarihçe
Malatya şehrinin temelleri, Hititler zamanında atılmış ve Hitit devrindeki Melidu kasabası zaman içerisinde değişik isimler alarak Malatya olmuştur. 1075 e Türkler tarafından fethedilen Malatya, bir süre Memlukların eline geçmiş, 1392de Yıldırım Beyazıt tarafından tekrar fethedilmiştir. Daha sonra Osmanlı egemenliğini tanıyan Dulkadiroğulları tarafından idare edilen Malatya, 1516da doğrudan doğruya Osmanlı İmparatorluğu a katılmıştır. Bugünkü Malatya, eski Malatya ın bulunduğu yerden 9 km uzaktadır. Şehir, 19. yüzyılın ilk yarısında Aspuzu denilen sayfiye bölgesine taşınmıştır. Cumhuriyetle birlikte (20 Nisan 1924 Anayasası 89. maddesi) il olan Malatya, yabancı işgaline uğramayan nadir kentlerinden biridir.

Nüfus
Malatya ilinin nüfusu, 2010 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 741.000 kişidir.  Aynı nüfus sayımı sonucuna göre, Merkez ilçe nüfusu 470.000, ilin nüfus yoğunluğu ise km² başına 63 kişidir. Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla Merkez, Doğanşehir, Yeşilyurt, Darende, Akçadağ ve Battalgazi’dir.
Yüzölçümü bakımından en büyük ilçesi Hekimhan, nüfus bakımından en küçük ilçe Doğanyol ve yüzölçümü bakımından en küçük ilçe Kale’dir.

Malatya’daki ilçe sayısı 14, belediye sayısı 53 ve köy sayısı 495’dir. Malatyada 0-15 yaş arasındakilerin toplam nüfusa oranı % 26,6, 15-64 yaş arasındakilerin % 65,7, 64 yaşından büyük olanların oranı ise %7,7’dir. Malatya, dışarıya göç verirken nüfusu artan bir ilimizdir, net göç hızı -‰ 3,3 iken yıllık nüfus artışı ise ‰ 5’tir.

Eğitim
Malatya’da okuma-yazma bilenlerin oranı %89,7’dir, bu oran TRB1 bölgesi ortalamasının (% 87,8) üstünde, Türkiye ortalamasının (% 92,4) ise altındadır.
Malatya ilinde bulunan İnönü Üniversitesi, 1976-1977 eğitim-öğretim yılında eğitime başlamıştır. İnönü Üniversitesi 11 fakülte, 4 yüksek okul, 9 meslek yüksek okulu, 4 enstitü, 1 konservatuar bulunmaktadır.

Sağlık
Malatya’da her 100.000 kişiye 303 hastane yatağı düşmektedir, bu oran 262 olan Türkiye ortalamasın üstündedir. Malatya’da çalışan sağlık görevlileri sayısı 2.994 kişiyle TRB1 bölgesinde en fazla sağlık görevlisi bulunan ildir.
İnönü üniversitesi bünyesinde 1996 yılında hizmete açılan Turgut Özal tıp merkezi, 880 yatak kapasitesine sahiptir. Hastane 120 yoğun bakım yatağı ve 26 adet son teknoloji ile donatılmış ameliyathaneye sahiptir. Kemik iliği ve göz kornea nakli hizmetlerini sunan, karaciğer naklinde Avrupa ve dünya sıralamasında en önlerde yer alan Turgut Özal Tıp Merkezi, böbrek ve kalp nakilleri de yaparak önemli bir organ nakli merkezi olmayı hedeflemektedir. 2010 yılında faaliyete giren yanık ve kanser tedavi üniteleri ile bölgenin en önemli sağlık ihtiyaçlarını karşılayan tıp merkezi, bölgenin sağlık açısından önemli bir çekim merkezi olmasını ve bu sayede gerçekleşecek sağlık turizmi ile önemli bir gelir kaynağının oluşmasını amaçlamaktadır.

İstihdam ve Çalışma Hayatı
Malatya’nın 2008 yılı işsizlik oranı % 11,5 ile Türkiye ortalamasına yakındır (%11,0). Buna paralel olarak Malatya’da istihdam oranı % 40,7 ile Türkiye ortalamasının (% 41,7) biraz altındadır. Sosyal güvenlik kapsamında aktif çalışanların il nüfusuna oranı % 18,41’dır ve bu oran Türkiye ortalaması olan % 20,66’nın altındadır.

Ekonomik Faaliyetler
Malatya, Doğu Anadolu ve TRB1 bölgesinde sanayisi en gelişmiş il olup Malatya Ticaret Odası’na kayıtlı 950 şirkette yaklaşık  28.500 kişi istihdam edilmektedir. Malatya’da sırasıyla Gıda, Tekstil ve İnşaat sektörlerinin hem istihdam sayısı, hem de şirket sayısı bakımından ön plana çıktığı görülmektedir.

Firma vergi kimlik numaralarının bağlı olduğu illere göre oluşturulan 2010 yılı verilerine göre Malatya’nın ihracatı 276 milyon dolar, ithalatı ise 91 milyon dolardır. Bazı yatırımların vergi kimlik kayıtlarının İstanbul başta olmak üzere çeşitli illerde olduğu bilinmekte olup gerçekte Malatya ilinin 2010 yılı ihracatının 450 milyon dolar olduğu tahmin edilmektedir. 

Malatya sanayisi son yıllarda tekstil ve konfeksiyon ağırlıklı olarak hızlı bir gelişim sergilemektedir. Türkiye in ve Dünya ın önemli markaları için Malatya Organize Sanayi Bölgelerinde üretim yapılmaktadır.  

Şirket başına düşen istihdam sayısına bakıldığında ise tekstil, İnşaat ve Makine sektörlerinin önde olduğu ve bu sektörlerde entegre ve büyük ölçekli firmaların faaliyet gösterdikleri görülmektedir. İldeki toplam imalat sektörü istihdamının %54’ünün Tekstil sektöründe, %26’sının ise gıda sektöründe olduğu görülmektedir.

Tarım
TRB1 bölgesinin bitkisel üretim değerinin % 58’i, canlı hayvan değerinin % 27’si, hayvansal ürün değerinin % 38’i Malatya iline aittir. Bölgenin 2008 yılı tarım ve ormancılık ihracatının % 99’u, ithalatın % 96’sı Malatya ilinde gerçekleştirilmiştir. Toplam arazisi 1.241.200 hektar olup toplam arazinin 425.450 hektarı tarım arazisi, 580.423 hektarı çayır-mera, 149.128 hektarı orman-fundalık ve 86.199 hektarı ise diğer arazilerden oluşur. Sulanabilir tarım arazisi 218.557 hektar olup bu alanın 173.389 hektarı sulanmaktadır. Tarla bitkileri yıllık üretimleri dikkate alındığında Malatya’da en çok yetiştirilen bitkiler sırasıyla buğday (132.953 ton), şeker pancarı (75.831 ton) ve arpadır (59.802 ton). Malatya’da 2007 verilerine göre 267.773 ton kayısı yetiştirilmiştir ve bu miktar toplam Türkiye kayısı üretiminin neredeyse yarısına tekabül etmektedir. Kayısı, Malatya’nın ihracatında ve ekonomisinde çok önemli bir yer tutar.

2009 verilerine göre Malatya’da organik tarım için 4.627 hektar alan kullanılırken 14.641 ton organik ürün elde edilmiştir. Bölgedeki organik tarımın büyük bir kısmı Malatya’da gerçekleştirilir.
Malatya ili hayvancılık faaliyetlerinde küçükbaş hayvancılık önem arz etmektedir. Malatya ilinde kültür ırkı, melez ve yerli sığırların oranları sırasıyla % 24, % 52 ve % 24’tür. Malatya ili 1.115 ton alabalık üretimiyle alabalık üretiminde bölgede Elazığ’dan sonra 2. sırada yer almaktadır.

Sanayi, Ticaret, Yatırımlar ve Ar-Ge
TRB1 Bölgesi’nde imalat sanayi gelişmişlik sıralamasında en gelişmiş il Malatya iken; en geride olan il ise Tunceli’dir.
Malatya’da yapım aşamasındakilerle birlikte 5 adet Organize Sanayi Bölgesi (OSB) vardır. Malatya Darende OSB ve Akçadağ Mermer İhtisas OSBde altyapı çalışmaları devam etmektedir. Malatya OSB’lerine bakıldığında ağırlıklı sektörlerin gıda ve tekstil olduğu görülmektedir.

Malatya Merkez’de 2 adet OSB faaliyetini sürdürmektedir. Malatya I. OSB 300 hektar arazi üzerine 164 sanayi parseli üzerine kurulmuş olup altyapı ve sosyal tesisleri tamamlanmıştır. II. OSB ise 500 hektar arsa üzerine 160 parsel üzerine kurulmuş olup parsellerin tamamı tahsis edilmiştir. Malatya I. ve II. OSB’de tahsis edilecek parsel kalmaması ve çok sayıda müteşebbisin yatırım için yer talep etmesi nedeniyle 1.300 hektarlık alanın I.OSB’ye eklenmesi sağlanarak Malatya’nın 20–30 yıllık sanayi parsel ihtiyacı karşılanmıştır. Malatya’nın Darende ilçesinde yeni kurulmuş OSB bulunmakta, Akçadağ ilçesinde de Mermercilik OSB kuruluş çalışmaları sürdürülmektedir. Darende OSB parsellerinin tahsis çalışmaları ve altyapı çalışmaları sürdürülmektedir. Akçadağ Mermercilik İhtisas OSB için 125 hektar olarak yer tespiti yapılmış ve etüt çalışmaları tamamlanmıştır. Bölgede faaliyet gösteren tüm organize sanayi bölgelerinde bakanlık kredisinden, gelir stopajı teşvikinden, enerji desteği teşvikinden ve 5084 sayılı teşvik kanunundan faydalanılmaktadır.

Malatya ekonomisinin temeli büyük oranda kayısı üretimine dayanmaktadır. Türkiye’de yıldan yıla değişmekle birlikte üretilen kayısının önemli bir kısmı Malatya bölgesinde üretilmektedir. Malatya’da üretilen kayısıların da yaklaşık %90’ı Malatya’da bulunan çok sayıdaki kayısı işleme tesisinde işlenmekte ve başta Avrupa ülkeleri olmak üzere yaklaşık 150 ülkeye ihraç edilmektedir. İlde her yıl 80–100 bin ton kuru kayısı üretilerek ihraç edilmekte ve bundan yaklaşık 350-400 milyon dolar döviz girdisi sağlanmaktadır. Malatya’da kayısı işleme tesislerinde yaklaşık 5.000 kişi istihdam edilmekte, 300 kadar esnaf ve tüccar ile 50 kadar da ihracatçı kayısı işletmeciliği ile uğraşmaktadır. Ayrıca 10’a yakın firma kayısı makineleri imalatı yapmaktadır. Çiftçi kayıt sistemi (ÇKS) verilerine göre Malatya’da yaklaşık 30.000 aile kayısı tarımıyla uğraşmakta ve doğrudan ya da dolaylı olarak yaklaşık 200.000 kişi geçimini bu sektörden temin etmektedir. 
Malatya Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı gıda sektöründe faaliyet gösteren şirketler incelendiğinde ise işletmelerin %35’inin “kayısı”, %11’inin ise “ekmek” ve “un-yem ve bulgur” sektörlerinde olduğu görülmektedir. Katma değeri yüksek olan “Baharat”, “Çerez” ve “Soğuk Hava Deposu” sektörlerinin ise ilde en düşük sayıya sahip işletmeler olduğu görülmektedir. İstihdam sayısına bakıldığında ise gıda sektöründeki istihdamın %35’inin “Kayısı”, %22’sinin ise “Şekerli Maddeler” sektöründe olduğu görülmektedir. “Şekerli Maddeler” ve “Tuz-Et” sektörlerinin ise ilde şirket başına en fazla istihdam sağlayan sektörler olduğu görülmektedir.

Malatya, özel sektör yatırımları ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde tekstil sektörü açısından gelişmiş bir üretim merkezi haline gelmiştir. Mevcut durumda Malatya farklı cinslerde pamuk işleyebilme, farklı türlerde iplik üretebilme ve penye, branda, tente, döşemelik, indigo (kot) gibi farklı cins dokuma yapabilme kapasitesine sahiptir. Malatya’da işletme başına istihdam sayısının en fazla olduğu sektörün tekstil sektörü olduğu görülmektedir. “Dokuma”, “Konfeksiyon” ve “Örme Kumaş” sektörlerinin işletme sayısı olarak, “Konfeksiyon”, “İplik” ve “Dokuma” sektörlerinin ise istihdam sayısında öne çıktıkları görülmektedir. İşletme başına istihdam oranında ise sırasıyla “Dokuma” ve “İplik” sektörleri ön plana çıkmaktadır. Doğrudan istihdam sayısına bakıldığında tekstil sektörünün gıda sektöründen daha önde olduğu görülmektedir.
Malatyada 200 milyon tonluk mermer rezervinin değerlendirilmesi amacıyla Akçadağda 125 hektarlık Mermer İhtisas OSB’si kuruluş çalışmaları ise devam etmektedir. Malatya ili madencilik sektörü incelendiğinde ise madencilik sektöründeki firmaların %57,1’inin, istihdamın ise %45,6’sının “Mermercilik” sektöründe faaliyet gösterdiği görülmektedir.
Kümelenme yaklaşımı bu üretim ağı içerisinde yer alan aktörlerin ürün ve servis üretiminde ve inovasyon yaratılmasında birbirleri ile olan bağları ve bağımlılıklarına odaklanmaktadır. Malatya’da kayısı kümelenme projelerine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
Malatya’da yıllık 220 bin ton üretim kapasitesine sahip toplam 93 adet kuru kayısı işletme tesisi olmasına rağmen ortalama 100 bin ton üretim yapılmaktadır. Bu tesisler genellikle yıkama-paketleme tesisleri olup ağır bir otomasyon içermemekle birlikte nitelikli insan kaynağına da gerek duymamaktadır. Kayısı ihracatçı firmaları genelde finansman sıkıntısı yaşamamakta ve üreticiye karşı her zaman pazarlık gücü olan taraf durumundadırlar. Yeni paketleme teknikleri, ürünler ve ara ürünler geliştirip hem pazar hacmini hem de bölgede yaratılan katma değeri artıracak bir kayısı kümelenme projesinin çalışmaları devam etmektedir.

İnovasyon ve rekabetçilik kapsamında TRB1 Bölgesi’ndeki patent, faydalı model, marka ve endüstriyel tasarım başvuru ve tescilleri ile Tescilli Coğrafi İşaretler incelenmiştir. Malatya Kayısısı 28.01.2001 tarihinde ve Arapgir Köhnü Üzümü 15.11.2007 tarihinde tescil edilmiştir. 2005-2009 yılları arasında patent başvuru sayısına bakıldığında bölgedeki en yüksek performansın Malatya tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir.
Malatya İnönü Üniversitesi 1977 yılında eğitime fiilen başlamış ve bünyesinde şu an özel sektörün de destek ve işbirliği ile araştırma ve teknoloji merkezleri bulundurmakta, teknokent projesine devam etmektedir.

Bölgede teşvik kapsamında 2007-2009 yılları arasında toplam 65 teşvik belgesiyle 1453 kişiye istihdam sağlanmıştır. Başvuru sayısı, yatırım ve istihdamı Türkiye ile karşılaştırdığımızda ise oranın nüfus oranıyla hemen hemen aynı olduğu görülmektedir. Yani fert başına düşen yatırım teşvik başvurusu Türkiye ortalamasına yakındır.
2006 – 2009 Yıllarında bölgeye sağlanan kamu yatırımlarının ortalama %35’i Malatya’ya yapılmıştır. Kamu yatırımlarına bakıldığında Malatya’da tarım, ulaştırma-haberleşme ve diğer kamu hizmetleri sektörlerinin ön plana çıktığı, imalat ise en son sırada yer aldığı görülmektedir.

Malatya, 81 il içerisinde en çok ihracat yapan ilk 20 il arasında yer almaktadır. Bölgenin ihracat rakamlarında Malatya ilinin belirleyici rol üstlendiği de ayrıca gözlemlenmektedir. TRB1 Bölgesi’nde 3 ana sektöre göre ihracat rakamları karşılaştırıldığında bölgede ön plana çıkan ilin Malatya ve bu ilin de öne çıkan ihracat ana kaleminin tarım sektörü olduğu görülmektedir. TRB1 Bölgesi’nin alt sektörlere göre ihracat analizi yapıldığında ihracat kalemleri arasında Malatya kayısısı başı çekmektedir. Malatya kayısısı, gerek kayısı çeşitlerinin kalitesi, gerekse sahip olduğu ekolojik üstünlükler nedeniyle rakip ülkelere kıyasla doğal bir rekabet avantajına sahiptir. Kayısı dahil kuru meyve mamullerinin ihracatı, bölgenin tarım ihracatının %93’üne ve toplam ihracatının %76’sına karşılık geldiği görülmektedir. Malatya, Çimento ve Toprak Ürünleri’nde bölgenin Sanayi ihracatının %35’ini, Makine ve Aksamları’nın %17’sini gerçekleştirmektedir. TİM’nin yayımladığı “İller Bazında Ülke Rakamları”na göre Malatya’nın en çok ihracat yaptığı ülke Rusya’dır. ABD, Almanya, Fransa, İngiltere gibi gelişmiş ülkeler Rusya’yı izlemektedir. Malatya TRB1 Bölgesi’nin, her yıl dış ticaret fazlası vererek ülkeye döviz girdisi sağlayan en fazla ihracat yapan ili konumundadır.

Turizm
Malatya’yı 2008 yılında 2.964 yabancı turist, 115.210 yerli turist ziyaret etmiştir. Doğu Anadolu ve TRB1 Bölgesi’nin önemli ekonomik gücü olan Malatya’nın, turizmden sağladığı ekonomik kazanımlar oldukça düşük düzeydedir. Malatya; tarihi, doğal güzelliklere ve değerlendirilebilecek potansiyellere sahiptir. İlde önemli turistik yerler aşağıda verilmiştir:

Ulu Cami: Malatya’ya 9 km uzaklıktaki Battalgazi ilçesinde bulunan bu cami Selçuklu hükümdarı I. Alaaddin Keykubat zamanında yapılmış ayrıca eyvanlı camilerin Anadolu’daki tek örneği özelliğini taşımaktadır.

Nemrut Dağı: Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu’nun (UNESCO) dünya miras listesinde de bulunan, Malatya’nın Pütürge ilçesi ile Adıyaman’ın Kahta İlçesi sınırlarının kesiştiği yerde bir dağ olan Nemrut Malatya’ya 100 km mesafededir. Komagene Kralı I. Antiochos tarafından yapılmış 8-10 m yüksekliğinde heykel tanrıların bulunduğu dağ ayrıca güneşin batışı ve doğuşunun rengârenk tüm ayrıntılarıyla seyredilebildiği bir yer olması sebebiyle de turizm olarak ilgi çeken bir yerdir.

Aslantepe Höyüğü: Malatya’ya 6 km uzaklıkta bulunan Höyük, ilk olarak 1933 yılında Atatürk’ün talimatıyla kazılmaya başlamıştır. Yapılan kazılar sonucunda eski Tunç çağından başlamak üzere, Hitit, Helenistik, Roma ve Bizans çağlarına ait tabakalar bulunmuştur. Bölgenin açık hava müzesi olarak değerlendirilmesi çalışmaları sonuç vermek üzeredir.

Günpınar Şelalesi: Darende ilçesinde bulunan şelale manzarası, kaynak suları, serin havası ve üç boğum halinde akan şelalesi ile şehrin önemli turistik merkezlerindedir.

Somuncu Baba ve Çevresi: Darende ilçesi, eski Darende mevkiinde yer alan Somuncu Baba Camii önünde bulunan balıklı havuzu, balıkların çıktığı kuyu ile caminin hemen yanında akan Tohma suyunun geçtiği vadi ve Tohma kenarındaki Kudret hamamı görülmeye değer yerlerdir. Ayrıca Tohma’da rafting yapma imkanı da bulunmaktadır.

İspendere İçmesi: Malatya Elazığ yolu üzerinde Malatya ın 28 km doğusunda İspendere köyündedir. Suyu; sindirim sistemi, idrar yolları ve karaciğer hastalıklarına iyi gelmektedir, İl Özel İdaresince yaptırılan bir motel ve gazinosu mevcuttur.

Malatya’daki diğer turistik yerler; Şire Pazarı, Bakırcılar Çarşısı, Yeni Cami, Kanalboyu, Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı, Kanlı Kümbet, Taşhan, Arkeoloji Müzesi, Sultansuyu Harası, Karakaya Baraj Gölü’dür.

Kentsel Altyapı ve Üstyapı:
Malatya’nın temiz su ihtiyacını karşılamak amacıyla dağınık su kaynakları Gündüzbey Kaptajı’nda toplanarak isale hattına verilmektedir.
TRB1 Bölgesi’nin en önemli yatırımlarından biri Battalgazi Belediyesi ve Karakaya Baraj Gölü arasında 184.000 m²’lik alan üzerine kurulmuş olan Malatya Belediyesi evsel atık su arıtma tesisidir. 2004 yılında faaliyete geçen tesisin 2010 yılı itibari ile 720.000, 2020 yılı itibari ile 960.000, 2030 yılı itibariyle ise 1.200.000 eşdeğer nüfusa hizmet vermesi planlanmaktadır.

Türkiye’de kentsel yeşil alanlara standart getirilmesi amacıyla 02.09.1999 tarihli “3030 Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile kişi başına düşen yeşil alan miktarı büyükşehir belediyeleri haricinde belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde 10 m², bu sınırın dışında 14 m² olarak belirlenmiştir. Kişi başına düşen yeşil alanın Malatya’da 2,62 m² olduğu dikkate alındığında Bölge’nin bu standartların oldukça altında olduğu görülmektedir.
Doğalgaz boru hattının döşenmesi ile ilgili olarak 2006 yılında çalışmalara başlanan Malatya’da abone sayısı 59.634’e ulaşmıştır.

Malatya, planlı bir gelişim çizgisinin takip edilmemesi nedeni ile nüfus ve ekonomik faaliyetlerdeki artışa bağlı olarak aşırı merkezi bir hal almıştır. Bu sıkışmışlık, uzun vadeli planlama ve uygulama hatalarından kaynaklanmaktadır. OSB’lerin de bulunduğu Malatya’nın batı yönü yoğun sanayileşme eğilimi içerisindedir. Şehrin gelişim yönü de ağırlıklı olarak batı tarafıdır. Aşırı merkezileşme, kentte konut fiyatlarının yüksek olmasına ve şehrin çevresinde önemli bir gecekondulaşmaya neden olmuştur. Bu durum, şehrin deprem kuşağında olmasına rağmen yapılaşmada çok katlılığı da artırmaktadır.
Malatya’da kırsal alanlardaki yerleşme okul, cami gibi yapıların etrafında oluşmuş kümeler halindeki klasik köy alanları şeklindedir. Bununla birlikte son zamanlarda afetlere bağlı olarak planlı bir yapılaşma da başlamıştır. Yapılaşma sürecinde daha çok yerel malzemeler (moloz, taş, kerpiç, toprak) kullanılmaktadır.

Ulaştırma ve Haberleşme
Malatya, Doğu Anadolu’dan batı bölgelere, Akdeniz’e ve Güneydoğu’ya giden yolların geçiş merkezi olması nedeni ile karayolları bakımından gelişmiştir. Devlet ve il yolları dışında 415 km’si asfalt, 2.275 km’si stabilize, 3.141 km’si tesviye ve 655 km’si ham yol olmak üzere toplam 6.518 km köy yolu bulunmaktadır. Kent içinde trafik düzeninde önemli sorunlar mevcuttur.

Malatya’dan çevre bölgelere üç demiryolu hattı bulunmaktadır. Bunlar; Kahramanmaraş yönünde Malatya-Narlı (98 km) hattı, Sivas yönünde Malatya-Çetinkaya (105 km) hattı, Elazığ yönünde Malatya-Yolçatı (34 km) hattı, şehri diğer bölgelere bağlamaktadır. TCDD 5. Bölge Müdürlüğü Malatya’da bulunmaktadır. Belirtilen uzunluklar hattın Malatya sınırları içinde kalan kısmını ifade etmektedir.
Malatya Erhaç Havaalanı sivil-askeri kategoride olup 1941 yılında hizmete girmiştir. Şehre uzaklığı 34 km olan havaalanının; 03/21 pistinin boyutu 3350m x 45m’dir. Pistin kaplama cinsi asfalttır. Yolcuya açık alanlar 1.065 m2’dir.

Malatya ili telekomünikasyon alt yapısı yaklaşık 192 bin sabit santral kapasitesine sahip olup ilde yaklaşık 124 bin sabit telefon abonesi ve yaklaşık 35 bin ADSL abonesi bulunmaktadır. Malatya ilinde Merkez ilçe dâhil 14 ilçe, 35 kasaba ve 501 köyde telefon bağlantısı mevcuttur. 99 köy ve 1 mezrada otomatik santral mevcut olup, 257 köy ve 259 mezraya da bu santrallerden abonelik verilmiştir. İlde ortalama 5,6 kişiye bir sabit telefon hattı düşmektedir. Ayrıca 14 mahalli radyo, 7 ulusal yayın yapan radyo temsilciliği, 5 mahalli TV, 2 adet aylık, 1 adet 15 günlük, 5 adet haftalık ve 5 adet ise yerel günlük gazete bulunmaktadır. Malatya ili iletişiminde kullanılan telefon hatlarının %27’si yer altı, %73’ü de havai (direkt veya blokta) olarak tesis edilmiştir. Malatya il sınırları dâhilinde, telefon hizmeti verilmeyen ilçe veya köy bulunmamakta olup, telefonlaşma oranı %100’dür.

Coğrafi Yapı ve İklim
Malatya ili 35º 54´ ve 39º 03´ kuzey enlemleri il, 38º 45´ ve 39º 08´ doğu boylamları arasında kalmaktadır. Çevresini batıda Kahramanmaraş, kuzeyde Sivas, kuzeydoğuda Erzincan, doğuda Elazığ, güneyde Adıyaman illeri çevirir. İl topraklarının yüzölçümü 11.776,5 km²’dir. Malatya, Doğu, Güneydoğu ve Orta Anadolu arasında yer alan bir ovadır. Ova, kuzeyden güneye doğru hafif bir eğimle uzanır. Arazi denizden uzak ve yüksektir. Karasal ve Akdeniz iklimlerinin birlikte görüldüğü Malatya’da yazları sıcak ve kurak, kışları yağışlı ve soğuk geçer. Gece-gündüz, yaz-kış sıcaklık farkları yüksek olan Malatya’da yıllık sıcaklık ortalaması 13,3°C’dir. Yazları sıcak ve kurak; kışları ise, çoğu kez yağışlı ve soğuktur.  İklim, değişik özellikler gösteren üç ayrı bölgede incelenebilir. İldeki yüksek platolarda İç Anadolu un step iklimi gözlenir. Güney ovasında, Fırat-Dicle nehirleri arasının ılık iklimi ile Suriye Çölü ün yakıcı sıcaklarının etkisinde özel bir Akdeniz iklimi görülür. Dağlık bölgelerde ise, kışları soğuk olup, her iki bölgenin de etkisinde bulunan bir iklim hüküm sürer. Denizden yüksekliği 900 metre olarak kabul edilen Malatyada yılın en yağışlı mevsimi ilkbahardır. Bu iklim şartlarının kayısı yetiştiriciliği için çok elverişli olduğu bilinmektedir. En sıcak aylar Temmuz ve Ağustos, en soğuk aylar ise Ocak ve Şubat ır. İlde bitki örtüsü olarak ormanlık alanlara pek rastlanmaz, ancak Pütürge ilçesinin dağlarında meşe ormanları genişçe bir yer tutar. Akarsu kıyılarında bol sayıda söğüt, kavak ve ceviz ağacı yetiştirilmiştir.
Başta kayısı olmak üzere elma, armut, şeftali, kiraz, vişne, dut, üzüm ve burada sayamadığımız birçok meyve çeşidi önemli miktarda yetiştirilmektedir. İlkbaharda yağışlarla yeşeren dağlar, yaz aylarındaki sıcaklık ve ardından gelen kuraklık sonucunda bozkır haline dönüşür. İl sınırları içerisinde bulunan toprakların yüzde 53ünü çayır ve meralar, yüzde 10unu ormanlık ve fundalık alanlar oluşturur.

Malatya’nın rakımı 900 metredir. Malatya’daki büyük dağlar Toroslar’ın uzantısı olup, Akdağ 2608 m, Bozdağ 2581 m, Beydağı 2.544 m, Karakaya Tepe 2.424 m, Gayrık Tepe 2.306 m, Şakşak Dağı 2237 m, Kelle Tepe 2.150 m, Korudağ 2100 m, Becbel Tepe 2.006 m, yüksekliğe sahiptir.
Malatya’daki Beylerderesi ve Tohma Vadisi, TRB1 bölgesinin önemli vadileri arasındadır. Malatya’da Güneydoğu Toroslar’ının kuzeyinde Malatya Ovası bulunmaktadır. İlin diğer ovaları Doğanşehir, İzollu, Mığdı, Sürgü, Akçadağ, Yazıhan, Mandara, Çaplı, Distrik ve Erkenek ovalarıdır. Malatya’da doğal göl bulunmamaktadır.
TRB1 Bölgesi’nde yer alan barajların tamamına yakını Malatya ve Elazığ illeri ve çevresinde kurulmuştur. Karakaya Barajı 298 km² alanı ve 9,58 milyar m³ su kotu, Keban barajı 675 km² alanı ve 31 milyar m³ su kotu ile bölgenin ve ülkenin en büyük ikinci ve üçüncü barajları niteliğindedir.

Doğal Kaynaklar
Malatya’da en fazla kahverengi topraklar mevcuttur. Toplam ekilebilir tarım alanı 425.450 ha’dır. I.sınıf ile IV. sınıf arasındaki toplam ekilebilir alan 402.310 ha olup, V. Sınıf ile VIII. Sınıf arasındaki alan ise 23.140 ha’dır.
Malatya ili sınırları içerisindeki yer altı su potansiyeli toplam 75,5 hm³/yıl’dır. Malatya kent olarak su miktarı açısından sorunu olmayan iller arasındadır. Genelde yöre halkı tarafından sulama suyu olarak kullanılan önemli su kaynakları şunlardır: Derme Kaynağı, Horata Pınarı, Elemendik Kaynakları, Davullu Kaynakları, Beylerderesi Kaynakları
Malatya’da İspendere İçmesi, Malatya-Elazığ yolu üzerinde Malatya ın 28 km doğusunda İspendere Köyü’nde olup su sıcaklığı 24 ºC’dir. Kudret Hamamı, Darende’de Tohma Çayı kenarında bulunmaktadır. Suyun sıcaklığı 21,5 ºC’dir. Hamampınarı Ilıcası, Hekimhan ilçesinde olup su sıcaklığı 29 ºC’dir.

Malatya’da, doğal ve plantasyon olarak 149.128 ha orman alanı bulunmaktadır. Ormanlarda çoğunlukla meşe, kayın, çam, ardıç ve kavak ağaçları yetişmektedir. Orman içi ve civarındaki köyler orman köyleri olarak kabul edilmiş olup buralara muhafaza amaçlı özel yardımlar sağlanmaktadır.

Malatya florasında yoğunlukla meşe, ahlat, alıç, kara çalı, sakız ağacı, keven, potaryum, ayrık, kekik ve yumak otu mevcuttur. Malatya’ya özgü çeşitli kayısı türleri, Arapgir siyah köhnü üzümü, Yeşilyurt dalbastı kirazı, Akçadağ hocamız armudu, Hekimhan cevizi vs. yöreye has çeşitlerdir. Malatya’da fauna olarak yabani domuz, tilki, tavşan, keklik, yabani ördek, yabani kaz, kurt, çakal, bıldırcın, kaya güvercini, üveyik, sansar, sakarmeke ve çulluk orman alanlarında yaşamaktadır (Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, 2004). Ayrıca Malatya’da Derme Suyu dışındaki akarsularda, zengin sayılabilecek bir biyoçeşitlilik vardır. Akarsularda en çok rastlanan balık türü alabalıktır. Fırat Irmağı’nda alabalık dışında bol miktarda sazan, yayın ve kum balığı vardır. Bunlara ek olarak Fırat nehri ve Tohma çayında su kaplumbağası, yengeç ve tatlı su midyesine rastlanmaktadır. Beydağlarındaki sularda kayabalıkları vardır.

Türkiye’nin tek, dünyanın da sayılı yataklarından biri olan profillit yatağı Malatya Pütürgede bulunmaktadır. Metalik maden açısından, bu yöre demir ve bakır yönüyle zengindir. Ayrıca ilde dolomit, florit, vermikülit, tras, mermer ve çimento hammaddeleri bulunmaktadır. Türkiye’nin en önemli demir yataklarından biri olan Hekimhan demir yatağı, Malatya’dadır.



Copyright © 2016 www.fka.gov.tr Tüm Hakları Saklıdır