Elazığ Tanıtım
Elazığ, Doğu Anadolu’da tarihi Harput Kalesinin bulunduğu tepenin eteğinde kurulmuş bir şehirdir. Deniz seviyesinden 1.067 metre yükseklikte bulunan şehir, hafif meyilli bir zemin üzerindedir. Elazığ’ın yerleşim yeri olarak tarihi yeni olmasına rağmen, bölgenin tarihi oldukça eskidir. Bu nedenle Elazığ tarihini, Harput’un tarihi ile birlikte ele almamız gerekir. Mevcut tarihi kaynaklara göre Harput'un en eski sakinleri M.Ö. 2000 yıllarından itibaren Doğu Anadolu'ya yerleşen Hurriler’dir. Yine tarihi kayıtlara göre, Hurriler’den sonra bölgenin Hitit hakimiyeti altına girdiğini görmekteyiz. Çok uzun sürmeyen Hitit hakimiyetinden sonra, M.Ö. 9. asırdan itibaren Doğu Anadolu'da devlet kuran Urartular Harput'ta uzun süre hüküm sürmüştür. Sultan Addulaziz'in tahta çıkışının 5. yılında Hacı Ahmet İzzet Paşa devrinde buraya tayin edilen Vali İsmail Paşa’nın teklifi ile 1867 yılında "Mamurat ül-Aziz" adı verilmiştir. Fakat telaffuzu güç olduğundan halk arasında kısaca "El Aziz" olarak söylenegelmiştir. Atatürk'ün 1937 yılında şehre teşrifleri sırasında "Azık İli" anlamına gelen "Elazık" adı verilmiş, bu isim daha sonra "Elazığ" a dönüşmüştür.

Tarihçe
Elazığ, Doğu Anadolu’da tarihi Harput Kalesinin bulunduğu tepenin eteğinde kurulmuş bir şehirdir. Deniz seviyesinden 1.067 metre yükseklikte bulunan şehir, hafif meyilli bir zemin üzerindedir. Elazığ’ın yerleşim yeri olarak tarihi yeni olmasına rağmen, bölgenin tarihi oldukça eskidir. Bu nedenle Elazığ tarihini, Harput’un tarihi ile birlikte ele almamız gerekir. Mevcut tarihi kaynaklara göre Harputun en eski sakinleri M.Ö. 2000 yıllarından itibaren Doğu Anadoluya yerleşen Hurriler’dir. Yine tarihi kayıtlara göre, Hurriler’den sonra bölgenin Hitit hakimiyeti altına girdiğini görmekteyiz. Çok uzun sürmeyen Hitit hakimiyetinden sonra, M.Ö. 9. asırdan itibaren Doğu Anadoluda devlet kuran Urartular Harput a uzun süre hüküm sürmüştür. Sultan Addulazizin tahta çıkışının 5. yılında Hacı Ahmet İzzet Paşa devrinde buraya tayin edilen Vali İsmail Paşa’nın teklifi ile 1867 yılında Mamurat ül-Aziz adı verilmiştir. Fakat telaffuzu güç olduğundan halk arasında kısaca El Aziz olarak söylenegelmiştir. Atatürkün 1937 yılında şehre teşrifleri sırasında Azık İli anlamına gelen Elazık adı verilmiş, bu isim daha sonra Elazığ a dönüşmüştür.

Nüfus
Elazığ ilinin nüfusu, 2009 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 550.667’dir. Nüfusun 392.722’si şehirlerde yaşarken, 157.945’i belde ve köylerde yaşamaktadır. Şehirde yaşayanların oranı % 71,3, köyde yaşayanların oranı % 28,7dir. Yine aynı nüfus sayımı sonucuna göre, il merkezi nüfusu 323.420, ilin nüfus yoğunluğu ise km² başına 65 kişidir. Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla Merkez, Kovancılar ve Karakoçan’dır. Yüzölçümü bakımından en büyük ilçesi Merkez, nüfus ve yüzölçümü bakımından en küçük ilçesi Ağın’dır. Elazığ’da ilçe sayısı 11, belediye sayısı 26 ve köy sayısı 546’dır.
Elazığ ilimizde 0-15 yaş arasındakilerin toplam nüfusa oranı % 25,9, 15-64 yaş arasındakilerin % 66,6, 64 yaşından büyük olanların oranı ise %5,5’tir.
Elazığ, dışarıya göç verirken nüfusu artan bir ilimizdir, net göç hızı -‰ 3,8 iken yıllık nüfus artışı ise ‰ 5,7’dir.

Eğitim
Elazığ’da okuma-yazma bilenlerin oranı %87,4’tür, bu oran Türkiye ortalamasının (% 92,4) altındadır.
Elazığ ilinde bulunan Fırat Üniversitesi 11/04/1975 tarihinde kurulmuştur. Fırat Üniversitesi’nde 11 fakülte, 2 yüksek okul, 7 meslek yüksek okulu, 3 enstitü ve 1 konservatuara sahiptir.

Sağlık
Elazığ’da her 100.000 kişiye 608 hastane yatağı düşmektedir, bu oran 262 olan Türkiye ortalamasın 2 katından fazladır. Elazığ’da 2002-2006 yılları arasında toplam hekim sayısı % 15,4 artarken, diş hekimi sayısı % 26,15, diğer sağlık personellerinin sayısı ise % 13,64 artmıştır. Elazığ, DPT tarafından 2003 yılında yapılan sağlık sektörü gelişmişlik sıralamasında bölgenin sağlık sektöründe en gelişmiş ili olarak 12. sıradır. Fırat Üniversitesinin tıp fakültesi bünyesinde bulunan araştırma hastanesi, TRB1 bölgesi ve bölge dışına hizmet veren önemli hastanelerden biridir.

İstihdam ve Çalışma Hayatı
Elazığ’da işsizlik önemli sorunlardan biridir. 2008 yılı işsizlik oranı % 15,5 ile Türkiye ortalamasının çok üzerindedir. Buna paralel olarak Elazığ’da istihdam oranı %34,1 ile Türkiye ortalamasının (% 41,7) önemli ölçüde altındadır. Sosyal güvenlik kapsamında aktif çalışanların il nüfusuna oranı yalnızca % 15,66’dır ve bu oran Türkiye ortalaması olan % 20,66’nın oldukça altındadır.

Ekonomik Faaliyetler
2001 verilerine göre Elazığ’ın kişi başı gayri safi yurt içi hasılası 1.704 dolar olup bölge ortalamasının (1.429 $) üstünde, Türkiye ortalamasının (2.146 $) altındadır.
2002 TÜİK işyeri sayım sonuçlarına göre TRB1 bölgesinde faaliyet gösteren işletmelerin % 38,7’si Elazığ’da (14.330 işletme) faaliyet göstermektedir.

Elazığ’da işyeri ve istihdam oranları incelendiğinde sırasıyla “toptan ve perakende ticaret”, “imalat” ile “ulaştırma, depolama ve haberleşme” alanlarının en yaygın üç sektör olduğu görülmektedir. 2009 verilerine göre Elazığ’da 100.000 kişi başına düşen kurulan şirket ve kooperatiflerin sayısı 42’dir ve Türkiye ortalamasının (66) altındadır. Elazığ’da Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı toplam 621 işletmenin 205’i (ildeki işletmelerinin % 33’ü) “Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı” alanında faaliyet göstermektedir. Bu faaliyet alanını sırasıyla 73 işletme ( %11,8) ile “Metalik Olmayan Diğer Mineral Ürünlerin İmalatı” ve 66 (% 10,6) işletme ile “Mobilya İmalatı; Başka Yerde Sınıflandırılmamış Diğer İmalatlar” takip etmektedir.
Elazığ’da işletmelerin ölçeksel dağılımına bakıldığında işletmelerin % 52,2’sinin 1-9 kişi arasında istihdam sağlayan küçük firmalar olduğu, 50-249 kişi arasında istihdam sağlayan işletme oranının ise % 3,2 olduğu görülmektedir.

Tarım
TRB1 bölgesinin bitkisel üretim değerinin % 33’ü, canlı hayvan değerinin % 37’si, hayvansal ürün değerinin % 34’ü Elazığ iline aittir. Toplam arazisi 915.135 hektar olup toplam arazinin 264.180 hektarı tarım arazisi, 450.965 hektarı çayır-mera, 130.403 hektarı orman-fundalık ve 69.587 hektarı ise diğer arazilerden oluşur. Sulanabilir tarım arazisi 213.659 hektar olup bu alanın 137.273 hektarı sulanmaktadır.

 Elazığ ili sulanabilir ve sulanan arazi varlığı konusunda öne çıkarken, tarımsal sulama faaliyetleri oldukça iyi bir durumdadır. Tarla bitkileri yıllık üretimleri dikkate alındığında Elazığ’da en çok yetiştirilen bitkiler sırasıyla arpa (163.993 ton), şeker pancarı (134.787 ton) ve buğdaydır (121.975 ton).
Elazığ ilinde büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık ön plandadır. Sığır yetiştiriciliğinden sağlanan değerin yaklaşık yarısını üreten Elazığ ili, bölgede en yüksek oranda kültür ırkı sığıra sahip ildir. Elazığ ilinde kültür ırkı, melez ve yerli sığırların oranları sırasıyla % 49, % 29 ve % 22’dir.

Alabalık yetiştiriciliği, bölge akarsuları üzerine kurulu tesislerin yanı sıra, baraj ve göllerde kafes balıkçılığı tekniğiyle de gerçekleştirilmektedir. TRB1 Bölgesi 2008 TÜİK verilerine göre, ülke alabalık üretiminin % 8,9’unu sağlarken bölge içinde bu üretimin % 76’sı tek başına Elazığ ili tarafından sağlanmaktadır. Yapılan saha araştırmalarına göre bölgede yem üretim tesisi bulunmadığından alabalık yetiştiriciliğindeki en önemli girdi olan yem, bölge dışından temin edilmektedir. Aynı saha çalışmalarında yem sorununun yanı sıra alabalık işleme tesislerinin nitelik ve nicelik bakımından yetersizliği de sektörün bölgedeki hızlı gelişimi önündeki engellerden biri olarak belirlenmiştir.

Sanayi, Ticaret, Yatırımlar ve Ar-Ge  
TRB1 Bölgesi, 2000 yılı verilerine göre imalat sanayi gelişmişlik sıralamasında ve sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 26 bölge arasında 20’nci sırada yer almaktadır. Sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyinde ise Elazığ bölgede ilk sırada yer alırken Bingöl son sırada kalmıştır. Doğu Anadolu Projesi’nde (DAP) Malatya, Elazığ ve Erzurum illerinin, sanayi yapısındaki çeşitlilik ve hacimlerinin dışsal ekonomiler yaratabilecek büyüklüğe ulaşıyor olması nedeniyle, sanayide Doğu Anadolu Bölgesi’nde göreli üstünlüğe sahip iller olduğu belirtilmektedir.

Elazığ’da biri ihtisaslaşmış iki adet Organize Sanayi Bölgesi (OSB) vardır. Elazığ OSB’lerine bakıldığında ağırlıklı sektörlerin gıda ve tekstil olduğu görülmektedir. Bölgedeki OSB’lerdeki en büyük sorunlardan birisi ihracat amacıyla kullanılabilecek en yakın limanın bölgeye yaklaşık 650-700 km olması ve limana ulaşım ve taşıma maliyetlerinin pahalı olmasıdır.
Elazığ merkezinde 1049 işyeri kapasiteli KSS mevcut olup, ortalama 5000 kişiye iş olanağı sağlamaktadır. Elazığ Bingöl Yolu üzerinde 202 işyeri kapasiteli Elazığ Yeni KSS, 100 işyeri kapasiteli Elazığ Kovancılar KSS, 100 işyeri kapasiteli Elazığ Karakoçan KSS tamamlanma aşamasına gelmiştir. Hayvancılık sektöründe faaliyet gösteren işyerlerinin yetersizliğini, dağınıklığını gidermek ve çevre sağlığına duyarlı entegre tesisler meydana getirmek amacıyla Türkiye’de ihtisaslaşma açısından ilk uygulama olan Elazığ OSB (Hayvan Ürünleri) 1997 yılında faaliyete geçmiştir. Bölgede faaliyet gösteren tüm organize sanayi bölgelerinde bakanlık kredisinden, gelir stopajı teşvikinden, enerji desteği teşvikinden ve 5084 sayılı teşvik kanunundan faydalanılmaktadır.

Elazığ ilinde ise Doğu Anadolu Projesi kapsamında da öncelikli sektör olarak alınan bağcılık ve bağcılığa dayalı şarap ve meşrubat sektörleri önem taşımaktadır. Üretim maliyetlerinin önemli bir kısmı toplama işçiliğinden kaynaklanması nedeniyle istihdam oluşturan bir sektördür. 2008 yılında ilde 8 bin kadar üzüm üreticisinin olduğu sektörde 130 bin ton kadar üzüm üretilmiştir. Bölgede bulunan şarap ve üzüm suyu fabrikalarında beklendiği düzeyde katma değer sağlanamaması bölgede entegre tesislerin etkin faaliyet gösterememesi, ürün standardizasyonu, fiyatlandırılması ve ambalajlanmasındaki eksiklikler ile marka ve pazarlama stratejisinin zayıf olmasından kaynaklanmaktadır. Bölgede üzüm sadece şarap olarak ihraç edilebilmekte, üretilen üzümün de ancak %20-%25 kadarından şarap üretilmektedir. İlde 6 milyon litre ve 20 bin litre kapasiteli iki adet şarap fabrikası bulunmasına rağmen firmalar tam kapasite çalışamamaktadır.
Kümelenme yaklaşımı bu üretim ağı içerisinde yer alan aktörlerin ürün ve servis üretiminde ve inovasyon yaratılmasında birbirleri ile olan bağları ve bağımlılıklarına odaklanmaktadır. Elazığ’da mermer kümelenme projelerine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
Elazığ Valiliği tarafından yaptırılan analizler sonucu il bazında bazı sektörlerin öne çıktığı ve kümeleme çalışmaları yapıldığı zaman rekabetçi sektör olma özelliği kazanacakları sonucu elde edilmiştir. Bu amaçla yaptırılan çalışmada su ürünleri ve mermercilik sektörlerinin kümeleme analizleri yapılarak önemli tespitler yapılmıştır. Bu sektörlerin dışında Elazığ şarap kümelemesi, kümes hayvanları sektörü kümesi, sağlık ve turizm kümeleri potansiyeldir. Bu sektörlerin dışında teknokent yapılanması ile birlikte bilişim sektörü kümelemesi potansiyeli de dikkate alınmalıdır. Elazığ mermer kümelenmesi çalışmaları sonucu mermercilik sektöründe faaliyet gösteren işletmeler, yedek parça ve yan sanayi tedarikçileri, Türkiye ve dünyada pazar analizi, sivil toplum kuruluşları, kamu kurum ve kuruluşları arasındaki ilişki diagram oluşturularak, kümelenme kapsamında ilişki diyagramı iyileştirilmiştir.

İnovasyon ve rekabetçilik kapsamında TRB1 Bölgesi’ndeki patent, faydalı model, marka ve endüstriyel tasarım başvuru ve tescilleri ile Tescilli Coğrafi İşaretler incelenmiştir. Elazığ’da Elazığ Öküzgözü Üzümü 10.07.2008 tarihinde tescil edilmiştir. 2009 yılı iller arası patent başvurusu sıralamasında ise Malatya 18., Elazığ 21., Bingöl 26., ve Tunceli 27. sırada yer almıştır. Sıralamada aynı sayıda patent başvurusu yapan iller aynı sırada yer aldığından toplam 81 derece değil 27 derece arasında sıralama yapılmıştır. Buna göre 27 farklı sayıda patent başvurusu yapılmıştır. Patent tescil sayısına bakıldığında ise başvuruların büyük kısmının geçmediği görülmüştür. Bölge nüfusunun Türkiye’ye oranının yaklaşık %2,3 olduğunu düşünürsek patent, marka, faydalı model ve endüstriyel tasarım başvuru ve tescil oranlarının çok düşük kaldığı görülmektedir. Bölgenin, özellikle endüstriyel tasarım ve marka yaratma konusunda zayıf olmasından dolayı pazarlama ve rekabetçilik alanında değer yaratamadığı görülmektedir.

Elazığ Fırat Üniversitesi ise 1967 yılında faal olarak eğitime başlamış olup bünyesinde yirmi adet araştırma merkezi ve bir teknokent barındırmaktadır. Teknokent 2010 yılı itibariyle altyapı çalışmalarını tamamlamış ve firmalar faaliyetlerine başlamıştır. Fırat Teknokent 15 firma ile sözleşme imzalamış olup, 8 firma teknokent bünyesinde faaliyete başlamıştır. Sözleşme imzalanan firmaların sektörel dağılımında ise bilişim sektörünün öncelikli olduğu görülmektedir. 9 firma bilişim sektöründe, 4 firma endüstriyel otomasyon, 1 firma malzeme ve 1 firma da biyoteknoloji sektöründe faaliyet göstermek amacıyla teknokentle sözleşme imzalamıştır.

Bölgede teşvik kapsamında 2007-2009 yılları arasında toplam 65 teşvik belgesiyle 1453 kişiye istihdam sağlanmıştır. Bahsedilen yıllar arasında en fazla 2008 yılında ve bölgenin gelişmiş sanayi şehirleri olan Malatya ve Elazığ’a teşvik belgesi verildiği görülmektedir. Başvuru sayısı, yatırım ve istihdamı Türkiye ile karşılaştırdığımızda ise oranın nüfus oranıyla hemen hemen aynı olduğu görülmektedir. Yani fert başına düşen yatırım teşvik başvurusu Türkiye ortalamasına yakındır.
2006 – 2009 Yıllarında bölgeye sağlanan kamu yatırımlarının ortalama %%31’i Elazığ’a yapılmıştır. Kamu yatırımlarına bakıldığında Elazığ’da eğitim, enerji ve ulaştırma-haberleşme sektörlerinin ön plana çıktığı, imalat ise en son sırada yer aldığı görülmektedir.
TRB1 Bölgesi ithalat ve ihracat rakamları değerlendirildiğinde Türkiye değerlerine göre genel olarak düşük hacimli kapasiteye sahiptir. İBBS Düzey 2 bölge sınıflandırmasına göre 26 bölgeye ayrılan Türkiye’de TRB1 Bölgesi, ihracat sıralamasında 23. sırada yer almaktadır. TÜİK verilerine göre Türkiye’nin kişi başına ihracat değeri 1.846 ABD Doları olduğu düşünülürse bölge illerinin çok geride kaldığı gözlenmektedir. Bununla beraber, Bingöl ve Tunceli illerinin bölgenin diğer illeri olan Malatya ve Elazığ’a göre ciddi oranlarda geri kaldığı görülmektedir.

2009 verilerine göre Elazığ, 81 il içerisinde en çok ihracat yapan iller sıralamasında 64. sıradadır, 2009 ihracatı 30,06 milyon dolar, ithalatı ile 37,19 milyon dolardır.  Elazığ’da ise Madencilik sektörünün en büyük ihracat sektörü olduğu; ancak Elazığ ve çevresinin Türkiye’de önemli maden bölgesi olarak bilinmesine karşın ihracatta beklenen değerlere ulaşamadığı görülmektedir. Elazığ Madencilik ürünleri ile Madencilik ihracatının %85’ini gerçekleştirmektedir. TİM’nin yayımladığı “İller Bazında Ülke Rakamları”na göre Elazığ’ın en çok ihracat yaptığı ülke Irak’tır, bunu Çin, ABD, Türkmenistan, Suudi Arabistan izlemektedir. Elazığ’da ihracat özellikle son yıllarda mermer ocakları ve mermer işleme tesis sayısının artması ile birlikte önemli bir yükseliş göstermeye başlamıştır. Ticari anlamda standartlara uygun blok verebilen, kesilip parlatılan ve özellikleri itibarıyla kaplama taşı normlarına uygun olan her tür taş olarak tanımlanan mermerin “Elazığ Vişne” olarak isimlendirilen çeşidi Akşehir Siyah, Manyas Beyaz, Bilecik Bej, Kaplan Postu, Denizli Traverten, Ege Bordo, Milas Leylâk, Gemlik Diyabaz ve Afyon Şekeri ile birlikte Türkiye’nin uluslararası piyasalarda en tanınmış mermer çeşitleri arasında gösterilmektedir. Bunun yanı sıra krom, plastik, mobilya, çimento, şarap ve tekstil gibi sektörlerde de dünyanın dört bir yanına ihracat gerçekleştirilmiştir.

Turizm
Elazığ’ı 2008 yılında 1.210 yabancı turist, 104.008 yerli turist ziyaret etmiştir. Elazığ ili özellikle M.Ö. 900’lü yıllara uzanan Harput Kalesi ve şehri ile bölgenin önemli tarihi merkezlerindendir. Aynı zamanda ilde bulunan tabiat güzellikleri, ilin turizm potansiyelini artırmaktadır. İlde önemli turistik yerler aşağıda verilmiştir:

Harput Kalesi: Urartular döneminde yapıldığı sanılan kale Elazığ ovasına hâkim duruşuyla oldukça heybetli bir görüntüye sahiptir. Etrafında birçok tarihi yeri de barındırmaktadır.

Ulu Cami: Harput ve çevresinin en eski yapıtlarından olan bu cami, Artuklular tarafından 12. yüzyılda yapılmıştır. İran-Selçuklu plan ve formu Anadolu özellikleriyle kaynaştırılmış yapı iki kapılı ve motiflerle önemli bir eserdir.

Buzluk Mağarası: Harput kalesinin kuzeydoğusunda bulunan mağara, jeomorfolojik yapısı nedeniyle yaz aylarında sarkıt ve dikitler halinde buz tabakaları, kış aylarında tam tersine sıcak hava oluşturmaktadır.

Meryem Ana Kilisesi: Harput kalesinin yamacında bulunan kilise en eski Süryani kiliselerinden biridir. Bir duvarı kayalardan oluşmakta ve kilise içinde kaleye giden yollar bulunmaktadır.

Arap Baba Türbesi: İçinde Arap Baba’nın mumyalı cesedinin olduğu ve halk arasında çeşitli rivayetlerin anlatıldığı türbe ve mescit Selçuklu hükümdarı III. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından yapılmıştır. İçinde Selçuklu mimarisinin birçok öğesini barındırmaktadır.

Hazar Baba Kayak Merkezi: Sivrice ilçesinde bulunan Hazar Baba dağında bulunan kayak merkezi 19 teleski ve yeme-içme imkânlarının olduğu bir kayak merkezi ve bir kafeteryaya sahiptir. Ayrıca pist Hazar gölü ve Keban baraj gölü manzarasıyla ayrı bir seyir zevkine sahiptir.

Hazar Gölü: Birçok plajı olan ve çevresinde birçok kamu ve özel kurumların dinlenme ve eğitim tesislerinin yer aldığı 22 km uzunluğundaki göl adeta bir tatil yöresi görünümündedir.

Keban Barajı: Türkiye’nin en büyük yapay gölü olan Keban barajında elektrik üretiminin yanı sıra balık üretim çiftlikleri vardır. Aynı zamanda civarda eşsiz manzaralı tesislerde balık yemek son yıllarda özellikle yerli turistlerin ilgisini çekmektedir.
Elazığ’da ayrıca Golan Kaplıcaları, Elazığ Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Ağa Cami, Esediye (Aslanlı) Cami, Alacalı Mescit, Hoca Hasan Hamamı, Cimşit Hamamı da önemli turistik yerlerdir.

Kentsel Altyapı ve Üstyapı
Elazığ’ın temiz su ihtiyacı Karaçalı kaynak suyu, Altınova, Kesikköprü ve Sürsürü kuyularından temin edilmektedir. Elazığ atık su arıtma tesisi Elazığ-Bingöl karayolunun 12. kilometresinde kurulmuş olup tesisin faaliyete geçişi 2000 ve 2020 yılları için 2 kademeli olarak düşünülmüştür. Şu an 1. kademesi işletmeye açılmış olan tesisin 2. kademesinin faaliyete geçmesi ile birlikte atık su debisinin 2 katına çıkacağı öngörülmektedir.
Türkiye’de kentsel yeşil alanlara standart getirilmesi amacıyla 02.09.1999 tarihli “3030 Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile kişi başına düşen yeşil alan miktarı büyükşehir belediyeleri haricinde belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde 10 m², bu sınırın dışında 14 m² olarak belirlenmiştir. Kişi başına düşen yeşil alanın Elazığ’da 0,4 m² olduğu dikkate alındığında Bölge’nin bu standartların oldukça altında olduğu görülmektedir.
Elazığ’da doğalgaz için altyapı çalışmaları 2007 yılında başlamış olup, 2009 yılı itibari ile abone sayısı 28.107’dir.
Elazığ ilinin kentsel gelişimi f
arklı dönemlerde yapılan imar planlarına göre şekillenmiştir. İlk imar planı 1965’de yapılmış az katlı ve az yoğun dokulaşmayı hedeflemiştir. Elazığ-Keban bölge planının uygulanmasıyla ortaya çıkan fiziksel altyapı değişikliklerini, göç ve bunun neden olduğu sosyo-ekonomik sorunları inceleyen “Fiziki Yerleşme Planı” İmar İskân Bakanlığı tarafından 1968’de hazırlanmıştır. Bu plan çalışmasında kentin 15-20 yıllık gelişmesi göz önüne alınarak Elazığ kenti mücavir alan sınırı yeniden belirlenmiştir. 1983’de Nazım İmar Planı kararlarına göre 1/1000’lik Uygulama İmar Planları hazırlatılmış olup, halen uygulamada olan da bu planlardır.

Elazığ’da sanayi alanlarının doğu, konut alanlarının ise batıda konumlandığı görülmektedir. Güney çevre yolunun ve Malatya yolunun olduğu bölgelerdeki tarım alanları dikkate alınarak kentsel gelişme Meryem Dağı eteklerine yönlendirilmiştir. Elazığ’ın kentsel alanlarının gelişme yönünün Harput yamaçları ve Meryem Dağı etekleri tarafına doğru olması, hem düz kısımlardaki tarım alanlarının korunması hem de Harput’un kentle bütünleşmesi açısından uygun bir planlama yaklaşımı olmuştur. Aynı zamanda kamu arazilerinin bu bölgelerde yoğun oluşu, gerek kentsel sosyal donatı alanlarının gerekse kentin gereksinimi olan ve çekicilik yaratan büyük donatı kullanımlarının yer seçim kararlarının rahat verilebilmesine imkân tanımaktadır. Kentin merkezinde konumlanan ticaret bölgelerinde önemli sıkışmalar söz konusudur. Bu nedenle kent merkezinde alternatif alanlar oluşturulmuş, yaya ve trafik akışının yeniden düzenlenmiştir. Tarihi kent dokusunun korunması amacıyla ilin kuzeyindeki Harput Mahallesi kentsel sit alanı olarak ilan edilmiş ve bu bölgeye özel koruma ve imar planları yapılmıştır. Tarihi kent dokusunun korunması amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Harput için 2008 yılında Koruma Amaçlı İmar Planı yaptırılmıştır.

Elazığ’da ise kırsal alandaki yapılaşmada sulama imkânlarının etkisi büyüktür. Sulanabilen topraklar, tarımsal faaliyetlerin artmasını, tarımsal ürünlere yönelik pazarın, ticaretin ve sanayinin gelişmesini ve bunlara bağlı olarak da nüfus ve yerleşmenin yoğunlaşmasını sağlamaktadır. Kırsal alanda eski binalar taş ve kerpiç malzeme kullanılarak yapılmıştır. Eski yapılı binalar mevcudiyetini korumakla birlikte betonarme binalar, iki katlı ve çok katlı yapılardan oluşan yeni bir yapılaşma tarzı oluşmaktadır.

Ulaştırma ve Haberleşme
TRB1 Bölgesi, ulaşım açısından Doğu Anadolu Bölgesi’ne bir geçiş noktası konumundadır. Bölge illeri, Adıyaman’ın tamamı, Gaziantep, Diyarbakır ve Muş illerinin bir kısmını da içine alan merkezi Elazığ’da bulunan Karayolları 8. Bölge Müdürlüğü’nün faaliyet alanında bulunmaktadır. Karayolları 8. Bölge Müdürlüğü sınırları içerisinde toplam 3.839 km yol ağı mevcut olup bunun 1.452 km’si devlet, 2.388 km’si ise il yoludur. 3.839 km’lik yol ağının %88’ i asfalt kaplama olup, 2.274 km’si daimi açılan, 1.078 km’si imkân bulundukça açılan 485 km’si açılamayan yollardan oluşmaktadır. Bölge sınırları içerisinde km²’ye düşen yol ağı 0,08 km’dir.

Elazığ, Doğu Anadolu’yu batıya bağlayan yolların bir kavşak noktası konumundadır. Genel olarak; Ankara-Kayseri-Malatya üzerinden Elazığ’a gelen devlet yolu Elazığ’ı batıya bağlayan en önemli yollardan biridir. Doğu üzerinde uzanan yol Bingöl-Muş-Van üzerinden İran’a ulaşmaktadır. Kuzeyde Tunceli üzerinden Kuzeydoğu Anadolu ve Karadeniz’e kadar uzanmaktadır. Güneyde Diyarbakır üzerinden Güneydoğu Anadolu’ya geçiş yapılır. Devlet yolları, acil eylem planı kapsamındaki yollardan olup bölünmüş yol çalışmaları devam etmektedir. 259 km bölünmüş yol çalışması tamamlanmıştır. Elazığ-Malatya Devlet Yolu ile Elazığ-Bingöl Devlet Yolu bölünmüş yol çalışmaları tamamlanmıştır. Elazığ-Bingöl Devlet Yolu ile Elazığ-Bingöl-Tunceli Devlet Yolunda da yol yapım çalışmaları devam etmektedir. Kent içi mevcut yolların %98’lik kısmında asfaltlama çalışmaları tamamlanmıştır. Geri kalan %2’lik kısım da kumlanmış olup ihtiyaca cevap vermektedir. Yeni imara açılan yerlerde yapılaşma durumuna göre altyapı ve üst yapı çalışmaları devam etmektedir. Şehir merkezinde yapılaşma büyük ölçüde tamamlanmış olduğundan ve mevcut cadde ve sokaklar çok dar biçimde projelendirildiğinden ihtiyaca gereği gibi cevap verememektedir. Şehir merkezinde çarpık kentleşmeye bağlı olarak trafik akışında sorunlar yaşanmaktadır.
TRB1 Bölgesi’ndeki illerin, bir gelişmişlik göstergesi olarak kabul edilen yol/yüzölçümü oranları Türkiye ile karşılaştırıldığında kilometrekareye düşen yol miktarı Bingöl’de Türkiye ortalamasının altında, Malatya, Elazığ ve Tunceli’de, Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu görülmektedir.

Elazığ’dan çevre bölgelere üç tane hat bulunmaktadır. Malatya’dan gelen hat Yolçatı’dan geçerek Maden ve Ergani üzerinden Diyarbakır’a ulaşmaktadır. Elazığ il merkezi 24 km’lik Yolçatı-Elazığ hattıyla Malatya’dan gelen bu hatta bağlanmıştır. Bu hat Elazığ ilinden geçerek Tatvan’a ulaşır. İl sınırları içerisindeki demiryolu uzunluğu 304 km olup 15 istasyon bulunmaktadır. Malatya-Sivas-Kayseri-Ankara-Eskişehir-Bilecik-İstanbul, Kütahya-Balıkesir-Manisa-İzmir-Konya-Afyon illerine ekspres treni ile yolcu ve bagaj taşıması yapılmaktadır.
TRB1 Bölgesi’nde yalnızca Malatya ve Elazığ illerinde havaalanı mevcuttur. 1940 yılında hizmete giren Elazığ Havaalanı’nın şehre uzaklığı 12 km olup, sivil-askeri kategoridedir. 13/31 pistinin boyutu 3000m x 45m olup asfalt kaplamadır. Yolcuya açık alanlar 607 m2 olup 60 araçlık otoparka sahiptir.

Keban Baraj Gölü üzerinde Elazığ-Pertek, Elazığ-Çemişgezek ve Elazığ-Ağın arasında feribotlarla ulaşım sağlanmaktadır. Söz konusu feribotlar belirtilen ilçe belediyeleri tarafından işletilmektedir. Ayrıca, Malatya’nın Battalgazi ilçesinde Karakaya Baraj Gölü’nden Elazığ iline feribot taşımacılığı yapılmaktadır.

Elazığ ili telekomünikasyon alt yapısı yaklaşık 150 bin sabit telefon hattı ve 44 bin ADSL internet hattı kapasitesine sahiptir. Elazığ’da yaklaşık 107 bin sabit telefon hattı kullanıcısı ve 29 bin ADSL abonesi vardır. Elazığ Malatya ile beraber, bölge illerine kıyasla yerel basın ve medya konusunda iyi bir konumdadır. Elazığ ilinde günlük olarak dokuz adet yerel gazete çıkmaktadır. İlin ulusal düzeyde yayın yapan bir yerel düzeyde yayın yapan üç televizyon kanalı bulunmaktadır. Ayrıca, il sınırları içerisinde 10 yerel radyo kanalı bulunmaktadır. Elazığ merkeze bağlı tüm köyler internet hizmetinden faydalanabilmektedir.

Coğrafi Yapı ve İklim
Elazığ ili 40º 21´ ile 38º 30´ doğu boylamları, 38º 17´ ile 39º 11´ kuzey enlemleri arasında kalmaktadır. İli, doğudan Bingöl, kuzeyden Keban Baraj Gölü aracılığıyla Tunceli, batıdan Karakaya Baraj Gölü vasıtasıyla Malatya, güneyden ise Diyarbakır illerinin arazileri çevrelemektedir. İlin Güneydoğusunda bulunan ve İl merkezine 25 km. uzaklıkta, Elazığ-Diyarbakır karayoluna paralel olan Hazar Gölü, tektonik bir göldür. Keban Baraj Gölü, Türkiye’nin en büyük yapay gölüdür.
Toplam yüzölçümü 35.916,6 km² olan TRB1 Bölgesi’ndeki illerden Elazığ 8.454,6 km² yüzölçümüne sahiptir. Elazığ’ın rakımı 1.067 metredir. Elazığ’da, Maden Dağı 2.620 m ile il sınırları içindeki en yüksek noktadır.

Elazığ’daki Ölbe Vadisi ve Murat Vadisi’nin uzantısı TRB1 Bölgesi’ndeki önemli vadiler arasındadır. Elazığ’da; batıda Baskil Ovası ile başlayan tektonik kökenli çöküntü ovaları, doğuya doğru Kuzova, Hankendi Ovası, Uluova-Elazığ Ovası, Yarımca Ovası, Behremaz Ovası, Kovancılar-Başyurt Ovaları ile devam ederek kuzeydoğuda Karakoçan Ovası ile son bulmaktadır. Bunlardan; Hazar Gölü’nün batısında 1500-1600 m yükseklikteki Kavak-Gözeli Ovaları, Elazığ’ın en yüksek ovalarıdır. En belirgin yüksek plato sistemini, ilin kuzeyindeki Harput Platosu oluşturur. Elazığ’da boyu 20 km olan Hazar Gölü bulunmaktadır.

TRB1 Bölgesi’nde yer alan barajların tamamına yakını Malatya ve Elazığ illeri ve çevresinde kurulmuştur. Karakaya Barajı 298 km² alanı ve 9,58 milyar m³ su kotu, Keban barajı 675 km² alanı ve 31 milyar m³ su kotu ile bölgenin ve ülkenin en büyük ikinci ve üçüncü barajları niteliğindedir.
Karasal iklime sahip olan Elazığ’da barajların ve güney ve batıdan nem geçişlerinin etkisiyle iklim ılımanlaşmıştır. Elazığ, 12,9°C ile bölgede içinde Malatyadan sonra en yüksek yıllık ortalama sıcaklığa sahip ildir.

Doğal Kaynaklar
Elazığda tarım alanlarında üç tip toprak hâkimdir. Bunlardan kahverengi topraklar en fazla olup ilin kuzeydoğusu hariç diğer tüm bölgelerinde bulunmaktadır. İkinci büyük toprak grubu bazaltik topraklar olup bu grubu kollüviyal topraklar takip etmektedir. Toplam tarım arazisi 264.180 ha olup, I.-IV. sınıf arazi miktarı toplamı 255.244 hadır. Ancak, söz konusu arazinin tarıma elverişli kısmı yalnızca 232.440 ha’dır.

Elazığ’ın toplam su kaynakları potansiyeli, yerüstü su kaynaklarından (Fırat, Dicle ve diğer akarsular) 22.246,9 hm³/yıl, emniyetli işletme rezervi olan yeraltı su kaynaklarından (Uluova, Kuzova, Elazığ, Behremaz, Karakoçan ve Baskil ovaları) 115 hm³/yıl olmak üzere 361,9 hm³/yıl’ı bulmaktadır. Türkiye geneliyle karşılaştırıldığında, Elazığ ilinin su kaynakları potansiyeli bakımından oldukça avantajlı olduğu görülmektedir. Diğer taraftan, son 20-25 yıl içinde gerçekleştirilmiş büyük baraj projeleri (Keban ve Karakaya) ile il topraklarının önemli bir bölümü su yüzeyi durumuna dönüşmüş, il adeta bir yarımada durumunu kazanmış, dolayısıyla önemli derecede ek bir su potansiyeli ortaya çıkmıştır. Elazığ il sınırları içerisinde jeotermal alan, Karakoçan’daki Golan Kaplıcaları’dır.
Elazığ’daki orman-fundalık alan 130.403 ha olarak verilmektedir. Ormanlar çoğunlukla meşe (%90-95), ardıç, karaçam, sedir, akasya, menengiç badem vb. ağaç çeşitlerinden oluşmaktadır.

Elazığ florasında çeşitli türlerde buğdaygil ve baklagil, yem bitkileri, kuşburnu, kekik, keven, ışkın vs. bulunmaktadır. Baskil ilçesinde yöresel olarak  “Dombala” denilen soğanımsı bitki, ilaç sanayi için aranan bir bitkidir. Orman bitkilerinden Menengiç (Çedene) ağacının meyveleri kahve yapımında kullanılmaktadır. Elazığ faunasında mevcut ormanlarda keklik, yaban domuzu, vaşak, yırtıcı kuşlar, dağ keçisi, tilki, kurt, bıldırcın, tavşan vb. hayvanlar bulunmaktadır. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı ile DSİ tarafından ildeki gölet, baraj ve doğal göl alanlarında balıklandırma çalışmaları sürdürülmektedir. İlin sınırlarındaki su kaynaklarında yetişen nadir balık türleri, tor grypus (gabut), barbus esocinus (turna), capoeta capoeta umla (siraz, karabalık), kosswigichthys asquamatus’tur.
Elazığ ili ve çevresi, özellikle metalik maden yatakları açısından Türkiye’nin en önemli bölgelerinden bir tanesidir. Bölgedeki başlıca endüstriyel hammadde ve metalik maden yatakları başta krom ve mermer olmak üzere, bakır, kurşun, çinko, demir, manganez, şelit, florit ve kireçtaşı olarak sayılabilir. 26 milyon ton olan (%20 Cr2O3 ve üzeri) Türkiye krom potansiyelinin %45’lik bölümü Guleman bölgesinde bulunmaktadır. Elazığ, endüstriyel hammadde açısından da başta Alacakaya ilçesindeki Elazığ vişnesi olarak adlandırılan mermer olmak üzere önemli oluşumlara sahiptir. Mermer dışında ildeki diğer endüstriyel hammaddeler florit ve kireçtaşıdır.



Copyright © 2016 www.fka.gov.tr Tüm Hakları Saklıdır