Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü koordinasyonunda faaliyet gösteren Fırat Kalkınma Ajansı (FKA) faaliyet gösterdiği TRB1 Bölgesinin (Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli) kalkınmasına yönelik 2023 yılında önemli çalışmalar hayata geçirdi.

Kuruluşundan bu yana TRB1 Bölgesinin sanayi, tarım, turizmve sosyal anlamda gelişmesine ve bölgesel kalkınmasını sürdürülebilir kılmasına yönelik istihdam ve üretim odaklı çalışmalar yürüten Fırat Kalkınma Ajansı 2023 yılında birçok yeni projeye destek sağladı.
 
“Depremden Sonra Yapılan Çalışmalar”

Yüzyılın Felaketi olarak adlandırılan 6 Şubat 2023 tarihli Kahramanmaraş merkezli meydana gelen depremlerde etkilenen iller arasında Malatya ve Elazığ illeri de yer aldı. Fırat Kalkınma Ajansı; depremde en çok hasar gören iller arasında yer alan Malatya’da, Kızılay Malatya Şubesi ile birlikte Malatya 1. OSB de kurulan depoya gelen yardımların vatandaşlara ulaştırılmasını koordine ederek; 8 ilçe, 94 mahalle, 49 köy yerindeki 1672 noktaya/haneye gidilerek 2.000’den fazla depremzede aileye, soba, elektrikli ısıtıcı, battaniye, bebek bezi-mama, giyim eşyası, erzak, temizlik malzemeleri gibi acil ihtiyaçlar ulaştırılmasını sağlamıştır. Ayrıca depremlerde işyeri yıkılan veya ağır hasar gören esnaf için kurulması planlanan geçici çarşıların tüm koordinasyon işleri Malatya Valiliği tarafından Fırat Kalkınma Ajansına verilmiş, Ajans tarafından başarıyla yürütülen çalışmalar neticesinde oluşturulan çarşılardaki işyerleri kurulan komisyonlar tarafından belirlenen hak sahiplerine tahsis edildi.

Yaşanan deprem afeti sonrası altyapının iyileştirilmesi, ekonomik toparlanmaya yönelik tedbirlerin alınması ve ilin afetlere dayanıklılığının artırılması amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen Bölgesel Kalkınma Odaklı Toparlanma Acil Eylem Programı (BOTAP) kapsamında Fırat Kalkınma Ajansı’nca Malatya’da önemli projeler hayata geçirilmiştir. Program kapsamında yürütülen çarşı projeleri ile işyerleri yıkılan esnaf ve imalatçılar için çok hızlı bir şekilde işyerleri oluşturulmuş, ilin sanayi, ticari ve ekonomik hayatı desteklenmiştir. Teknokent ve İŞGEM Binaları ile Malatya 2. OSB altyapısında deprem nedeniyle oluşan hasarların giderilmesine yönelik projeler hayata geçirilerek üretimin devamlılığı sağlanmıştır. Malatya ilinde depremden olumsuz etkilenen tarım sektörünün yeniden canlandırılmasına yönelik tarımsal ortak makine parkının oluşturulmasına yönelik proje hayata geçirilmiştir. Depremden olumsuz etkilenen turizm sektörünün yeniden canlandırılması amacıyla depremde hasar görmüş tescilli yapıların restore edilerek yeniden turizme kazandırılmasına yönelik projeler yürütülmüştür. Fırat Kalkınma Ajansı tarafından BOTAP kapsamında 71 milyon lira destek sağlanarak hayata geçirilen 13 proje ile toplam kapalı alanı yaklaşık 10 bin metrekare olan 307 işyeri inşa edilmiş olup söz konusu işyerlerinde yaklaşık 850 kişilik istihdam kapasitesi oluşturuldu.

6 Şubat 2023 depremlerinde işyeri yıkılan veya hasar gören üreticilere yeni işyerleri kazandırılması amacıyla Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı (CMDP) kapsamında yürütülen Malatya 1. OSB Fabrika Kuluçkası 2. Etap Projesi ile 30 adet 250 metrekare ve 15 adet 500 metrekare büyüklüğünde işyeri inşa edilmektedir. CMDP kapsamında 165 milyon lira destek sağlanarak hayata geçirilen projeyle toplam kapalı alanı 15 bin metrekare olan 45 adet işyeri inşa edilerek 500 kişilik istihdam kapasitesi oluşturulmaktadır.Proje ile OSB ve KSS uygulamalarını bir araya getiren ve kümelenme stratejileriyle bölgesel ve sektörel gereksinimlere daha iyi cevap veren esnek bir model oluşturulmaktadır.
 
Ayrıca Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP) kapsamında 5 milyon lira destekle hayata geçirilen Deprem Sonrası Sosyo-Ekonomik Hayata Geçişin Sağlanması projesiyle Yeşiltepe, Bostanbaşı ve Özalper Mahallelerindeki semt konaklarında depremlerde evlerini kaybeden kadınlara yönelik mesleki eğitim atölyeleri, çocuklara yönelik robotik kodlama ve İHA yapım sınıfları, öğrencilere yönelik çalışma salonu, kütüphane ve gençlere yönelik bilgisayar sınıfları oluşturulmuştur. 
 
 “İlçelerde 3.500 Kadın ve Gence İstihdam İmkânı”

Gençlerin kişisel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesi ve istihdam edilebilirliklerinin artırılmasıyla genç işsizliğin yüksek olduğu yerlerde istihdamın artırılması amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Gençlik ve Spor Bakanlığı koordinasyonunda Fırat Kalkınma Ajansı tarafından Çalışan ve Üreten Gençler Programı (CUGEP) yürütülmüştür. 2023 yılı fiyatlarıyla 304 milyon lira destek sağlanarak yürütülen 15 adet projeyle toplam 35.300 metrekare kapalı alana sahip 17 adet tekstil fabrikası inşa edilerek 3.500 kişilik istihdam kapasitesi oluşturulmuştur. Bingöl İli Solhan, Genç, Adaklı ve Kiğı İlçeleri ile Ilıcalar ve Sancak Beldelerinde, Elazığ İli Karakoçan, Kovancılar, Keban ve Baskil İlçelerinde, Malatya İli Akçadağ, Battalgazi ve Pütürge İlçelerinde ve Tunceli İli merkez OSB’ de inşa edilen atölyelerin önemli bir bölümü 6. Bölge teşviklerinin de etkisiyle üreticilere kiralanmış, buralarda üretim ve istihdam başlamıştır. İlçelerde daha önce görülmemiş boyutta istihdam ve üretim oluşturan program kapsamında bugüne kadar 850 kişi istihdam edilmiş olup kısa sürede 3.500 kişilik istihdam hedefine ulaşılması hedeflenmektedir.
 
“İstihdama Yönelik Altyapı Projeleriyle OSB’lerde 3.800 kişiye İstihdam Sağlanacak”

Bölgesel çekim merkezi niteliğindeki Elazığ ve Malatya İllerinde katma değeri yüksek üretim, ihracat, istihdam ve yenilikçilik kapasitelerinin artırılarak dengeli bir yerleşme düzeni oluşturulması için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı (CMDP) kapsamında önemli projeler hayata geçirilmiştir. 2023 yılı fiyatlarıyla 159 milyon lira destekle Elazığ ve Malatya illerinde uygulanan ve 2023 yılında tamamlanan 2 adet projeyle toplam kapalı alanı 31.000 metrekare olan 28 adet orta ölçekli fabrika inşa edilerek 3.000 kişilik istihdam kapasitesi oluşturulmuştur. Elazığ ilinde uygulaması devam eden ve 2023 yılı fiyatlarıyla 122 milyon lira destek sağlanan Fırat Girişim Merkezi projesi tamamlandığında, 6.300 metrekare kapalı alana sahip 10 adet üretim merkezi inşa edilerek 300 kişiye istihdam imkânı sağlanacaktır. 6 Şubat 2023 Depremlerinde işyeri yıkılan veya hasar gören üreticilere yeni işyerleri kazandırılması amacıyla Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı (CMDP) kapsamında yürütülen Malatya 1. OSB Fabrika Kuluçkası 2. Etap Projesi ile 30 adet 250 metrekare ve 15 adet 500 metrekare büyüklüğünde işyeri inşa edilmektedir. CMDP kapsamında 165 milyon lira destek sağlanarak hayata geçirilen projeyle toplam kapalı alanı 15 bin metrekare olan 45 adet işyeri inşa edilerek 500 kişilik istihdam kapasitesi oluşturulmaktadır.Proje ile OSB ve KSS uygulamalarını bir araya getiren ve kümelenme stratejileriyle bölgesel ve sektörel gereksinimlere daha iyi cevap veren esnek bir model oluşturulmaktadır. 
 
Tarım ve Turizmin Geliştirilmesine Yönelik Güdümlü Projeler Hayata Geçiriliyor

Malatya ve Tunceli İllerinde turizm, Bingöl ve Elazığ ilerinde ise tarım ve tarıma dayalı imalat sanayinin geliştirilmesine yönelik güdümlü projeler yürütülmektedir. 2024 yılında tamamlanması planlanan ve 112 milyon lira destek sağlanan 5 adet projeyle; Elazığ ilinde sebze fidelerinin yetiştirileceği jeotermal sera ile modern canlı hayvan borsası inşa edilirken Bingöl ilinde kaba yem üretimi desteklenerek süt ürünleri sektörü canlandırılacaktır. Malatya ilinde UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesinde yer alan Arslantepe Höyüğünde modern bir karşılama merkezi inşa edilirken doğa ve karavan turizmin cazibe merkezi Tunceli ‘de yeni bir kamp merkezi inşa edilecektir.
 
“Dezavantajlı Kesimlerin İstihdam Edilebilirlikleri Artırıldı”

Toplumun dezavantajlı kesimlerinin ekonomik ve sosyal hayata daha aktif şekilde katılmasının sağlanması ve istihdam edilebilirliğin artırılması amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP) kapsamında önemli projeler hayat geçirilmiştir. 2023 yılı fiyatlarıyla 25 milyon lira destekle Bingöl, Elazığ, Malatya ve Tunceli illerinde uygulanan ve 2023 yılında tamamlanan 7 adet projeyle kadınlara mesleki eğitim verilerek üretim yapılan 12 atölye/üretim merkezi oluşturulmuş ve bu atölyelerde 750 kadına mesleki eğitimler verilmiştir. Program kapsamında önceki yıllarda desteklenen ve uygulaması devam eden, 2023 yılı fiyatlarıyla 20 milyon destekli 8 adet projenin uygulama süreci devam etmektedir. Ayrıca 2023 yılında Bingöl, Elazığ ve Malatya illerinde başlatılan 15 milyon bütçeli 4 proje ile bir taraftan depremzede vatandaşlarımızın istihdam edilebilirliğine yönelik atölyeler oluşturulurken diğer taraftan deprem ve acil durumlara hazırlıkların ve tedbirlerin geliştirilmesi planlanmaktadır. 
 
“34 Programda 705 Kişiye Eğitim Verildi”

Fırat Kalkınma Ajansı tarafından Avrupa Birliği ve Türkiye mali iş birliğinde yürütülen “TRB1 Bölgesinde Dezavantajlı Kişilerin İşgücüne Sürdürülebilir Entegrasyonunun Sağlanması” projesi kapsamında Malatya, Elazığ Bingöl ve Tunceli’de 614 kursiyere yönelik 27 adet eğitim programı düzenlendi. Program kapsamınsa ayrıca Ankara’da 91 kursiyere yönelik 7 adet eğitim programı gerçekleştirildi.
Yine program kapsamında üniversite öğrencilerini sektörel firmaların temsilcileriyle buluşturmak amacıyla Bingöl ve Tunceli’de 2000 öğrencinin katılımlarıyla “Kariyer Fuarları” düzenlendi.

“2023 Yılı Fırat Turu Programı Başlatıldı”

Malatya, Elazığ, Bingöl ve Tunceli’de turizmin canlandırılması amacıyla “Fırat Turu Programı” başlatıldı. Programla seyahat acentelerine tur başına 36 bin TL’ye kadar konaklama desteği sağlanarak bölgeye düzenlenen tur sayısının artırılması ve bölgenin tanıtılması amaçlanıyor.
Fırat Yolu Projesi kapsamında Bingöl ve Tunceli'nin doğal güzellikleri, kültürel, tarihi ve gastronomik zenginlikleri ile bütünleştirilerek turizme kazandırılması ve ekoturizm değerlerinin artırılması amacıyla 17-22 Ekim 2023 tarihleri arasında Bingöl; 22-27 Ekim 2023 tarihleri arasında ise Tunceli'de ulusal ve uluslararası çapta trekking, doğa ve macera turizmine odaklanan TÜRSAB üyesi seyahat acenteleri, TÜRSAB yetkilileri ve ulusal basın kuruluşu temsilcilerinin katılımıyla Fam Trip düzenlenerek doğa-kent entegre yürüyüş rotalarının tanıtımı yapıldı.

“Fırat’ın Efsaneleri Kitaplaştırıldı”

Son yıllarda turizm alanında önemli çalışmalara imza atan Fırat Kalkınma Ajansı hikayeleştirmenin turizm faaliyetlerindeki etkisi ve önemi doğrultusunda Bölge içerisindeki popüler turizm ve cazibe noktalarının efsane, hikaye ve tarihi gerçekliklerinin yalın ve akıcı bir turizm diliyle derlenerek tüm turizm paydaşlarına bir kaynak olarak sunulması amacıyla “Fırat’ın Efsaneleri” seti hazırlanarak basımı gerçekleştirildi. Ayrıca setin seslendirmeleri yapılarak spotifya yüklendi.

“2024-2028 TRB1 Bölge Planı Taslağı Tamamlandı”

Yukarı Fırat Havzasında yer alan ve Malatya, Elâzığ, Bingöl ve Tunceli illerinden oluşan TRB1 Bölgesinin 2024-2028 dönemi için stratejik önceliklerini ortaya koyan, Fırat Kalkınma Ajansı koordinasyonunda katılımcılığı esas alan bir yaklaşım ile bölge paydaşları ile birlikte yürütülen çalışmalar ile TRB1 Bölgesi 2024 – 2028 Bölge Planı hazırlanmıştır. TRB1 Bölge Planı, 2024 yılında 641 sayılı Kalkınmaya İlişkin Bazı Kurullar Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve 2018/3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi gereğince Cumhurbaşkanı tarafından onaylanacaktır.